Çalışan Emekli Hakları Nelerdir?

Emekli çalışan hakları, hem özel sektör hem de kamu kurumlarında çalışma hayatına devam eden kişiler için önem taşır. Emeklilik sonrasında çalışan bireyler, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında sigortalı sayılır ve bu sayede emekli maaşlarını almaya devam ederler. 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan mevzuata göre, emekli olduktan sonra çalışanlar kıdem tazminatı, yıllık izin ve fazla mesai haklarını kaybetmez. Ancak bu kişilerin maaşlarından belirli oranda SGDP kesintisi yapılır. Emekli çalışan tazminat alabilir mi veya emekli çalışanın maaşından kesinti olur mu gibi soruların yanıtı, bu rehberde güncel bilgilerle açıklanmıştır. Ayrıca dijital sistemlerin yaygınlaşmasıyla birlikte, işletmeler artık çalışan takibini daha kolay şekilde gerçekleştirebiliyor. Patron PDKS gibi modern çözümler, emekli çalışanların vardiya, giriş-çıkış ve izin bilgilerini düzenli biçimde kaydederek insan kaynakları süreçlerini yasal çerçevede dijitalleştiriyor.

Çalışan Emekli Hakları Nedir?

2025 yılı itibarıyla çalışan emekli hakları, hem iş hukuku hem de sosyal güvenlik sistemi kapsamında açık şekilde düzenlenmiştir. Emekli olup özel sektörde yeniden işe başlayan kişiler, iş sözleşmesi yaptıkları andan itibaren aktif çalışan statüsünde sayılır. Bu nedenle işveren, bu kişilere maaş ödemek, sigorta primlerini yatırmak ve yasal çalışma koşullarını sağlamakla yükümlüdür. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, emekli çalışanın sosyal güvenlik açısından “SGDP’li sigortalı” olarak değerlendirilmesidir. Bu durumda işveren, çalışanın sigorta primlerini emeklilik priminden farklı olarak, sadece destek primi şeklinde öder. Böylece emekli maaşı kesilmeden çalışmaya devam edilebilir. Emekli olarak çalışan kişiler, iş kazası, mesai ücreti, yıllık izin ve ihbar süresi gibi tüm haklardan yararlanabilir. İşverenin bu çalışanlara karşı eşit davranma yükümlülüğü vardır; yani “emekli olduğu için daha az hakka sahip” bir çalışan uygulaması yasal olarak geçersizdir. Aynı zamanda, emekli çalışan kıdem tazminatı da yeni iş sözleşmesine bağlı olarak yeniden hesaplanır. Bu durum, özellikle uzun yıllar aynı işyerinde hizmet eden çalışanlar için maddi açıdan önemlidir. Kısacası, emeklilik sonrasında çalışmak hem hukuken mümkündür hem de işverenin yasal sorumlulukları açısından dikkatle yönetilmesi gereken bir süreçtir.

• SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi): Emekli çalışanların maaş kesintisi olmadan sigortalı olarak çalışabilmelerini sağlar.
• Kıdem Tazminatı Hakkı: Emekli olan çalışan yeniden işe girerse, yeni sözleşme süresi için kıdem tazminatı yeniden hesaplanır.
• Yıllık İzin Hakkı: Emekli çalışan, diğer personeller gibi yıllık izin hakkına sahiptir ve bu süre hizmet yılına göre belirlenir.
• Eşit Davranma İlkesi: İşveren, emekli çalışanlara da aktif çalışanlarla aynı sosyal hakları tanımakla yükümlüdür.
• İş Güvenliği ve SGK Bildirimleri: Emekli çalışanlar için de iş kazası, prim ve bildirim yükümlülükleri devam eder.

Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılma Şartları

Emeklilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen bir çalışan için ilk adım, SGK’dan emeklilik belgesi yani “emekliliğe hak kazanmıştır” yazısını almaktır. Bu belge, kişinin prim gün sayısı ve yaş şartını yerine getirdiğini resmî olarak kanıtlar. Çalışan, belgeyi aldıktan sonra işverenine istifa dilekçesiyle birlikte sunar. İşveren, bu talep doğrultusunda çıkış işlemini 08 – Emeklilik kodu ile SGK sistemine girerek bildirir. Bu işlem tamamlandığında çalışan, kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanlar, ayrıca kullanılmamış yıllık izinlerinin ücretini de talep edebilir. İşverenin, bu izin ücretlerini tazminatla birlikte ödemesi gerekir. Aksi halde çalışan, yasal yollara başvurarak hem kıdem tazminatını hem de izin ücretini alabilir. Özel sektörde çalışanlar için süreç genellikle yazılı dilekçe ve SGK yazısı üzerinden yürürken, kamu çalışanlarında emeklilik talebi bağlı bulundukları kuruma resmî yazı yoluyla bildirilir. Ayrıca, emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışan, dilerse aynı işyerinde yeniden sözleşme imzalayarak çalışmaya devam edebilir. Ancak bu durumda önceki dönemine ait tazminat ödemesi yapılmalı ve yeni sözleşme ayrı bir çalışma dönemi olarak başlatılmalıdır. Böylece hem yasal yükümlülükler yerine getirilmiş olur hem de ileride doğabilecek anlaşmazlıkların önüne geçilir.

• Emeklilik Belgesi Alımı: SGK’dan alınan “emekliliğe hak kazanmıştır” yazısı olmadan işten emeklilik gerekçesiyle ayrılmak mümkün değildir.
• İşten Çıkış Kodunun Önemi: SGK sisteminde 08 – Emeklilik kodu seçilmezse, çalışan tazminat hakkını kaybedebilir.
• Yıllık İzin Ücretleri: Kullanılmayan izinlerin ücreti, tazminatla birlikte toplu şekilde ödenmelidir.
• Yeni Sözleşme Şartı: Emekli olup aynı işyerinde çalışmaya devam etmek isteyen çalışan için yeni bir iş sözleşmesi yapılması gerekir.
• İşveren Yükümlülüğü: Tüm ödemelerin yasal süresi içinde yapılmaması durumunda, işveren gecikme faizi ödemekle yükümlüdür.
• Patron PDKS Avantajı: Patron PDKS sayesinde emeklilik sürecine dahil çalışanların çıkış tarihleri, izin hakları ve tazminat takibi dijital olarak izlenebilir.

Çalışan Emekli Hakları: Kıdem Tazminatı

Emeklilik, çalışanın kendi isteğiyle işten ayrıldığı ancak aynı zamanda yasal bir hak kazandığı bir durumdur. Bu nedenle, işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü devam eder. Kıdem tazminatının hesaplanmasında çalışanın işyerindeki toplam çalışma süresi ve son brüt maaşı dikkate alınır. Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında ödeme yapılır. Bir yıldan artan süreler ise orantılı şekilde hesaba dahil edilir. Emekli olan çalışan, aynı işyerinde yeniden çalışmaya başlarsa, bu durum yeni bir iş ilişkisi olarak değerlendirilir. Önceki dönemine ait kıdem tazminatı mutlaka ödenmelidir. Aksi halde ilerleyen dönemlerde çalışan lehine faizli tazminat borcu doğabilir. Ayrıca, emekli çalışan tazminat alabilir mi? sorusunun cevabı yasada nettir: Evet, emeklilik gerekçesiyle işten ayrılan her çalışan kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, yalnızca emeklilik veya işverenin haklı nedenle fesih dışındaki durumlarda ödenmez. Dolayısıyla, emeklilik dilekçesiyle işten ayrılan bir kişi, “kendi isteğiyle ayrıldı” denilerek tazminatsız bırakılamaz. İşverenin tazminatı ivedilikle ödemesi gerekir. Bu ödemeler, hem iş hukuku açısından hem de sosyal güvenlik yönünden işçinin en temel haklarından biridir. 2025 yılı itibarıyla tavan kıdem tazminatı tutarı da her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenmektedir.

Emekli Olan Çalışanın Kıdem Tazminatını Kim Öder?

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanın kıdem tazminatı, çalışanın son işverenine ait sorumluluktur. Eğer kişi aynı işyerinde uzun yıllar boyunca çalışmışsa ve farklı unvanlar veya görev değişiklikleri yaşamışsa, bu durum tazminat hakkını etkilemez; tüm çalışma süresi toplu olarak değerlendirilir. İşverenin, tazminatı çalışanın işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç birkaç gün içinde ödemesi gerekir. Aksi takdirde, çalışan iş mahkemesine başvurarak hem ana parayı hem de yasal faiz farkını talep edebilir. Kamu kurumlarında emeklilik tazminatları genellikle Maliye Bakanlığı veya ilgili kurumun bütçesinden ödenir. Özel sektörde ise ödeme doğrudan işveren tarafından yapılır ve bordroda “kıdem tazminatı ödemesi” olarak gösterilir. Ayrıca, kıdem tazminatı ödemesi gelir vergisine tabi değildir. Ancak damga vergisi kesintisi yapılır. 2025 yılı itibarıyla bu kesinti oranı binde 7,59’dur. Tazminatın banka üzerinden yapılması, hem çalışan hem işveren açısından yasal güvence sağlar.

Emekli Çalışan İhbar Tazminatı Alabilir mi?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin sona erdirilmesi sürecinde tarafların birbirine önceden haber vermesi esasına dayanır. Emekli çalışan kendi isteğiyle işten ayrılıyorsa, bu durumda işvereni önceden bilgilendirmesi gerekir ancak ihbar tazminatı hakkı doğmaz. Çünkü bu tazminat, işverenin çalışanı bilgilendirmeden işten çıkarması durumunda söz konusu olur. Buna karşın, eğer işveren emekli bir çalışanı habersiz veya süresiz şekilde işten çıkarırsa, kanunen ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Bu süre, çalışanın işyerindeki hizmet yılına göre değişir: 6 aydan az çalışanlar için 2 hafta, 6 ay–1,5 yıl arası çalışanlar için 4 hafta, 1,5–3 yıl arası çalışanlar için 6 hafta, 3 yıldan fazla çalışanlar için ise 8 hafta önceden bildirim yapılmalıdır. İşveren bu süreye uymadan çıkış yaparsa, bu sürelere denk gelen maaş tutarında ihbar tazminatı öder. Özetle, emekli çalışan kendi talebiyle ayrıldığında ihbar tazminatı alamaz; ancak işveren tarafından işten çıkarılırsa, diğer çalışanlarla aynı haklara sahiptir.

Emekli Çalışanın Maaşından Kesinti Olur mu?

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP), emekli olduktan sonra bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya devam eden kişiler için zorunlu bir kesintidir. Bu uygulama, hem sosyal güvenlik sistemine katkı sağlamak hem de çalışan emeklilerin sigorta kayıtlarını düzenli tutmak amacıyla yapılır. Çalışan emekliler, normal sigortalılar gibi iş kazası, meslek hastalığı ve analık sigortası kapsamında yer alır; ancak emeklilik primi kesilmez. SGDP, yalnızca maaş üzerinden alınır ve emeklinin aylığının kesilmesine yol açmaz. Yani kişi hem emekli maaşını Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan almaya devam eder hem de çalıştığı işyerinden maaşını eksiksiz alabilir. Ancak SGDP kesintisi yalnızca özel sektör çalışanları için geçerlidir. Kamu kurumlarında emekli olan bir kişi, tekrar kamu görevine dönerse emekli maaşı durdurulur. Bu nedenle özel sektörde çalışan emekliler için SGDP, sistemin sürdürülebilirliği açısından önem taşır ve maaş kesintisi değil, sosyal güvenlik katkısı olarak değerlendirilir.

Çalışan Emekli Hakları: Kıdem, İhbar ve SGDP Farkları

Emekli Çalışan Rapor Parası Alabilir mi?

Normal şartlarda emekli çalışanlar, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında sigortalı olduklarından, kısa vadeli sigorta kollarına dahil değildir. Bu nedenle, hastalık veya istirahat nedeniyle rapor aldıklarında SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği yani rapor parası alamazlar. Ancak durum bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşmuşsa, sistem farklı işler. SGK bu tür vakalarda çalışanın gelir kaybını telafi etmek için rapor süresince belirli bir tutarda ödeme yapar. Bu ödemeler, çalışanın son brüt kazancı üzerinden hesaplanır ve iş kazasının resmi olarak bildirilmiş olması şarttır. Rapor parası alınabilmesi için, işverenin kazayı 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmesi gerekir. Aksi takdirde ödenek işlemi gecikebilir veya reddedilebilir. Özel sektörde çalışan emekliler açısından bu uygulama, yalnızca iş kazası veya meslek hastalığı gibi zorunlu durumlarda geçerlidir. Bunun dışında, kısa süreli rahatsızlıklarda veya hastalık izinlerinde emekli çalışanlar SGK’dan herhangi bir ödeme alamaz.

Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan İşçi Başka İşte Çalışabilir mi?

Emekli olan bir çalışan, tüm emeklilik işlemlerini tamamladıktan sonra dilediği işyerinde yeniden çalışabilir. Bu durumda kişi, “emekli statüsünde çalışan” olarak kabul edilir ve sigorta bildirimi Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında yapılır. Bu sistem sayesinde hem emekli maaşı kesilmeden alınabilir hem de yeni işyerinden maaş geliri elde edilebilir. Ancak SGK’ya bildirimin doğru şekilde yapılması son derece önemlidir. Eğer işveren emekli çalışanı “normal sigortalı” olarak bildirirse, SGK emekli maaşını durdurabilir. Bu nedenle, işverenin “emekli çalışan bildirimi” seçeneğini kullanması gerekir. Kamu kurumlarında ise durum daha farklıdır. Emekli olan bir kişi, bazı kamu görevlerinde yeniden çalışamaz veya ancak sözleşmeli statüde görev alabilir. Özel sektörde böyle bir kısıtlama yoktur. Özetle, emeklilik sonrası yeniden çalışma mümkündür; ancak doğru bildirim yapılmazsa maaş kesintisi riski doğabilir.

İş Kazası Geçiren Emekli Rapor Parası Alabilir mi?

Emekli çalışanların iş kazası geçirmesi halinde, SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi mümkündür. Bunun için kazanın, işveren tarafından en geç 3 iş günü içinde SGK sistemine bildirilmesi gerekir. Bildirim yapılmazsa, hem çalışan ödenekten yararlanamaz hem de işverene idari para cezası uygulanabilir. Rapor parası, çalışanın kazadan sonraki istirahat süresine göre hesaplanır ve ödemeler SGK tarafından PTT veya banka aracılığıyla yapılır. Bu hak, yalnızca resmi olarak iş kazası kabul edilen durumlarda geçerlidir. Hastalık, izin veya kişisel rahatsızlık gibi nedenlerde emekli çalışanlara rapor parası ödenmez.

Çalışan Emekliler İçin Sık Sorulan Sorular

• Emekli çalışan tazminat alabilir mi?
  Evet. Emeklilik nedeniyle işten ayrılan her çalışan, 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Bu tazminat, çalışanın işyerindeki toplam hizmet süresi ve son brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Tazminat ödemesinin yapılmaması durumunda çalışan, yasal olarak iş mahkemesine başvurabilir.
• Emekli çalışanın kıdem tazminatı nasıl alınır?
  Emekli çalışan için işveren, SGK çıkışını “08-Emeklilik” koduyla bildirir. Ardından tazminat, çalışanın son brüt ücreti dikkate alınarak ödenir. Örneğin, 10 yıl aynı işyerinde çalışan bir emekli personelin tazminatı 10 aylık brüt maaşına eşittir. İşveren, bu ödemeyi en geç çıkış tarihinden itibaren 30 gün içinde yapmalıdır.
• Emekli çalışan istifa ederse ne olur?
  Eğer çalışan kendi isteğiyle istifa ederse, bu durumda tazminat hakkı doğmaz. Ancak işveren tarafından işten çıkarılırsa, ihbar ve kıdem tazminatı hakları yeniden değerlendirilir. Bu ayrım, özellikle özel sektörde çalışan emekliler için önemlidir.
• Emekli çalışan rapor alırsa maaşı kesilir mi?
  Normal hastalık izinlerinde maaş kesintisi olmaz. Ancak uzun süreli istirahatlerde, işveren tarafından bordro düzenlemesi yapılabilir. SGK tarafından ödenen rapor parası olmadığı için fark oluşabilir.
• Emekli olup çalışanların maaşı kesilir mi?
  Hayır. Emekli maaşı kesilmez, sadece Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesintisi yapılır. Böylece çalışan hem emekli maaşını hem de işyerinden aldığı ücreti birlikte alabilir.
• PDKS Sisteminde Emekli Çalışanlar Takip Edilebilir mi?
  Evet. PDKS sistemi, işletmelerin tüm çalışanlarını — emekli personel dahil — dijital ortamda takip etmesine olanak tanır. Sistem, giriş-çıkış saatlerini, vardiya planlarını ve izin günlerini otomatik olarak kaydeder. Bu özellik sayesinde insan kaynakları birimi, çalışanların verimliliğini izleyebilir ve SGK yükümlülüklerine uygun raporlar oluşturabilir. Ayrıca, emekli çalışanların çalışma saatleri ve fazla mesai verileri tek platform üzerinden kolayca yönetilebilir.

Sonuç olarak, emeklilik sonrası çalışma süreci, hem işverenin yasal sorumluluklarını hem de çalışanın mali haklarını dikkatli şekilde yönetmesini gerektirir. Dijital sistemlerin yaygınlaşmasıyla, 2025 itibarıyla işletmeler emekli personellerin süreçlerini Patron PDKS üzerinden şeffaf, hızlı ve hatasız biçimde yönetebilir. Böylece kurumlar, hem mevzuata tam uyum sağlar hem de emekli çalışanların deneyiminden maksimum verim elde eder.