İş Kazasında İşçinin Hakları

İş hayatında her çalışanın güvenli koşullarda görev yapma hakkı vardır. Ancak zaman zaman tüm önlemlere rağmen iş kazaları yaşanabilir. Bu tür durumlarda çalışanların en çok merak ettiği konular arasında iş kazası raporu maaştan kesilir mi, iş kazası bildirimi kaç gün içinde yapılmalı ve sigortasız işçi iş kazası geçirirse ne olur gibi sorular yer alır. Bu rehberde, 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan yasal düzenlemelere göre iş kazası sonrası haklar, süreçler ve dikkat edilmesi gereken tüm adımları bulabilirsiniz.

Bir iş kazası meydana geldiğinde, işçinin hızlı ve doğru adımları takip etmesi hem sağlık açısından hem de hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır. Öncelikle çalışan, kazadan hemen sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak durumunu belgeleyen bir rapor almalıdır. Bu rapor, ilerleyen süreçte SGK ödemeleri, iş kazası tazminatı ve hukuki değerlendirmeler için temel kanıt niteliği taşır.

İşverenin de bu aşamada önemli sorumlulukları vardır. Kazanın gerçekleştiği andan itibaren en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirim yapılması zorunludur. Aksi takdirde işveren idari para cezasıyla karşılaşabilir. Aynı zamanda işveren, kaza sonrası gerekli iş güvenliği önlemlerini gözden geçirmek ve tekrarlanmaması için iyileştirme yapmakla yükümlüdür.

Özellikle sigortasız çalışanların yaşadığı iş kazaları, hem işçi hem işveren açısından daha ağır sonuçlar doğurur. Sigortasız işçi de yasal haklara sahiptir ve tazminat talep edebilir; işveren ise hem prim borcu hem de idari yaptırımlarla karşılaşabilir. Bu nedenle kazanın resmi kayıtlara doğru şekilde geçirilmesi, sürecin şeffaf yürütülmesi ve hakların korunması adına hayati önem taşır.

İş Kazası Geçiren Bir İşçi Neler Yapmalıdır?

Bir iş kazası meydana geldiğinde işçinin öncelikli olarak sağlık durumunu güvence altına alması gerekir. Ardından yasal bildirim ve raporlama süreci başlar. İşte adım adım izlenmesi gereken süreç:

• Derhal sağlık kuruluşuna başvurarak tedavi olunmalı ve iş kazası raporu alınmalıdır.
• Kaza, işverene veya yetkili birime bildirilmelidir.
• İşveren, kazayı en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmelidir.

İşçinin olayla ilgili belgeleri (rapor, tutanak, tanık ifadeleri vb.) saklaması önemlidir. Bu belgeler, hem SGK işlemlerinde hem de olası tazminat süreçlerinde delil niteliği taşır. Patron PDKS gibi dijital personel takip sistemleri, çalışanların giriş-çıkış saatlerini kayıt altına alarak iş kazası zamanının kanıtlanmasına yardımcı olabilir.

Bunlara ek olarak işçi, kazanın nasıl meydana geldiğine ilişkin ayrıntılı bir tutanak tutulmasını talep edebilir. Bu tutanakta olay yeri, tarih, saat, görgü tanıkları, kullanılan ekipmanlar ve kazanın oluş şekli net şekilde belirtilmelidir. İşçi, olay yerinin fotoğraflanmasını veya güvenlik kamera kayıtlarının saklanmasını isteyerek kanıtların kaybolmasını önleyebilir.

Ayrıca işçinin, iş kazası nedeniyle geçici iş göremezlik durumuna düşmesi halinde mutlaka sağlık kuruluşundan verilen istirahat raporunu SGK sistemine işletmesi gerekir. Bu rapor, iş kazası sonucu ödenecek olan geçici iş göremezlik ödeneği için zorunludur. İşçi ayrıca çalışamaz hâle gelmesi durumunda işverenden ücret kesintisi yapılıp yapılmayacağı konusundaki bilgileri öğrenmeli, gerekiyorsa İş Kanunu kapsamında yasal destek almalıdır.

Bu süreçte en önemli noktalardan biri, kazanın “iş kazası” niteliğinde olup olmadığının resmi bir şekilde belgelenmesidir. SGK, yapılan bildirimleri değerlendirerek olayın iş kazası olup olmadığını karara bağlar. Bu nedenle hem işçi hem işveren tarafının doğru bilgi vermesi kritik öneme sahiptir.

İş Kazasında İşçinin Hakları Nelerdir?

İş kazası geçiren işçiler, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında birçok haktan yararlanır. Bu haklar, hem sağlık hizmetlerini hem de gelir güvencesini kapsar:

• Sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanma: İş kazası sonrası tüm tedavi masrafları SGK tarafından karşılanır.
• Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası): İşçinin raporlu olduğu süre boyunca SGK tarafından ödenir.
• Sürekli iş göremezlik geliri: İş gücünün bir kısmını kalıcı olarak kaybeden işçiye bağlanır.
• Tazminat hakkı: İşverenin ihmali varsa, işçi maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Bu haklar, işçinin kazadan sonra ekonomik ve sosyal açıdan korunmasını amaçlar. Özellikle iş kazası sonucu işgücünü kaybeden bir çalışan için sürekli iş göremezlik geliri hayati önem taşır. Gelir kaybının tamamen veya kısmen telafisi, işçinin yaşam standardını sürdürebilmesi için kritik bir destek mekanizmasıdır.

Ayrıca iş kazası sonrası işçinin iş güvencesi de korunur. İşveren, sadece kazayı bahane ederek işçiyi işten çıkaramaz. Böyle bir durumda fesih işlemi haksız sayılır ve işçi işe iade davası açma hakkına sahiptir. İşveren tarafından yapılan haksız fesihlerde hem tazminat hem de diğer işçilik alacakları gündeme gelir.

İş kazasında işçinin haklarından biri de SGK tarafından sağlanan protez, ortez, rehabilitasyon ve tedavi cihazlarının ücretsiz karşılanmasıdır. Kazanın boyutuna göre fizik tedavi, rehabilitasyon süreci ve diğer tıbbi uygulamalar da SGK kapsamına girer.

İşçinin bir diğer önemli hakkı ise iş kazasıyla ilgili süreç hakkında bilgilendirilme hakkıdır. İşveren, kazaya ilişkin bildirimleri zamanında yapmalı ve işçiyi süreçler konusunda doğru şekilde bilgilendirmelidir. Ayrıca işçi, kaza sonucu oluşan zarar için işverenin kusuru varsa doğrudan hukuk davası açabilir. Bu davalarda mahkemeler, bilirkişi raporları ve SGK kayıtları üzerinden değerlendirme yapar.

İş Kazası Geçiren İşçinin Maaşı Kesilir mi?

En çok sorulan sorulardan biri, “raporlu olunca maaştan kesilir mi?” sorusudur. İş kazası durumunda işçi, raporlu olduğu süre boyunca işveren yerine SGK’dan ödeme alır. Bu ödeme, iş kazası sigortası kapsamında “geçici iş göremezlik ödeneği” olarak bilinir.

İş kazası raporu maaştan kesilir mi? Hayır, işçinin maaşı kesilmez; ancak ödeme işverenden değil SGK’dan gelir. İlk 2 gün ücret ödenmez, 3. günden itibaren SGK tarafından ödeme yapılır. İşveren bu sürede herhangi bir ücret ödemekle yükümlü değildir, çünkü iş kazası kapsamındaki rapor ödemesi tamamen SGK’nın sorumluluğundadır.

Bu noktada işçilerin bilmesi gereken önemli detaylardan biri, iş kazası rapor ödemesinin normal hastalık raporlarından farklı olduğudur. Hastalık raporlarında ilk 2 gün ücret ödenmez ve 3. günden itibaren SGK ödeme yapar; ancak iş kazası raporlarında ödeme miktarı daha yüksektir, çünkü iş kazası işçinin kusuru olmadığı sürece tam koruma sağlar.

İş kazasında maaş kesilir mi? sorusunun cevabı ise şöyledir: İşveren maaş kesintisi yapamaz. Ancak işçi iş kazası nedeniyle çalışmadığı için o dönemin maaşı işveren tarafından değil SGK tarafından karşılanır. Yani işçi gelir kaybı yaşamaz.

Ayrıca SGK’nın ödediği rapor parası genellikle işçinin prime esas kazancına göre hesaplandığından, günlük ödeme tutarı farklılık gösterebilir. Bu nedenle çalışanların rapor parası hesaplamalarını e-Devlet üzerinden kontrol etmeleri mümkündür.

Patron PDKS gibi dijital takip sistemleri, iş kazasının gerçekleştiği anı gösteren giriş-çıkış kayıtları sayesinde işçinin olay anındaki çalışma durumunu netleştirir. Bu kayıtlar, hem işveren hem işçi açısından rapor süreçlerinde önemli bir veri kaynağı oluşturur.

İş Kazası Bildirim Süresi Kaç Gün?

İşverenin, iş kazasını öğrendiği andan itibaren en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirimde bulunması zorunludur. Bu süre, kazanın işyeri dışında (örneğin saha ziyareti, servis kazası vb.) gerçekleşmesi halinde kazanın işverene bildirildiği tarihten itibaren başlar.

Bildirimin geç yapılması, idari para cezası ve sigorta prim farklarının ödenmesi gibi yaptırımlara neden olabilir. Bu nedenle işverenlerin kayıtları düzenli tutması, çalışanların da olayı zamanında raporlaması son derece önemlidir. Ayrıca kaza anına ait giriş-çıkış saatleri, görev yeri bilgisi ve vardiya kayıtları gibi veriler, sürecin doğrulanmasında kritik rol oynar.

Düzenli kayıt tutan işletmeler, hem SGK süreçlerini daha hızlı yönetir hem de olası bir hukuki ihtilafta delil niteliği taşıyan bilgi ve belgelere daha kolay ulaşır. Bu nedenle dijital personel takip sistemlerinin kullanılması, bildirim süresinin zamanında tamamlanmasına büyük avantaj sağlar.

İş Kazası Nereye Bildirilir?

• SGK’ya “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu” üzerinden online bildirim yapılır.
• İlk müdahale için sağlık kuruluşuna başvurulmalı, rapor e-rapor sistemiyle otomatik olarak SGK’ya iletilmelidir.
• Gerekli görülürse iş müfettişine veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ek rapor sunulabilir.

İş kazasının doğru kurumlara zamanında bildirilmesi, hem işçinin hak kaybı yaşamaması hem de işverenin idari ceza almaması açısından büyük önem taşır. Bildirimin online SGK sistemi üzerinden yapılması süreci hızlandırır ve resmi kaydın anında oluşmasını sağlar. Ayrıca kazaya ilişkin tutanaklar, tanık bilgileri ve dijital kayıtların saklanması denetim sürecinde işletmeye güçlü bir hukuki dayanak oluşturur. Bu nedenle işverenlerin kazayı yalnızca SGK’ya değil, gerekiyorsa bakanlık ve müfettişlik birimlerine de eksiksiz şekilde bildirmesi gerekir.

Sigortasız İşçi İş Kazası Geçirirse Süreç Nasıl İşler?

Sigortasız işçi de iş kazası geçirdiğinde bazı haklara sahiptir. Ancak süreç, sigortalı çalışanlara kıyasla daha karmaşık ilerler. Öncelikle işverenin sigorta yaptırma yükümlülüğünü ihlal ettiği tespit edilir. SGK, işçiye gerekli sağlık ve geçici iş göremezlik ödemelerini yaptıktan sonra bu tutarları işverenden tahsil eder.

Sigortasız çalışan, işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davası da açabilir. Bu nedenle, kazanın işverenin ihmaliyle gerçekleştiğinin belgelenmesi büyük önem taşır.

İşçi kazayı derhal sağlık kuruluşuna bildirerek resmi “iş kazası tespit raporu” almalı ve olayın işyeriyle bağlantısını gösteren tüm kanıtları toplamalıdır. Tanık ifadeleri, kamera görüntüleri ve işyerindeki çalışma düzenine dair kayıtlar süreci güçlendirir. Ayrıca işçi, SGK’ya bizzat başvurarak iş kazası tespiti talep edebilir. Bu durumda denetmen incelemesi yapılır ve iş kazasının niteliği resmi olarak belirlenir.

İş Kazasında İşçinin Hakları Kapsamında Tazminat

İş kazası sonucunda işçi veya yakınları tazminat davası açabilir. Bu tazminatlar:

• Maddi Tazminat: İş gücü kaybı, tedavi giderleri ve gelir kaybını kapsar.
• Manevi Tazminat: İş kazasının yarattığı psikolojik zararlar için talep edilir.

Ayrıca SGK tarafından sağlanan “sürekli iş göremezlik geliri” veya ölüm halinde “ölüm geliri” ödemeleri, işçinin sosyal güvence kapsamında elde ettiği haklardır.

Tazminatın miktarı; kazanın oluş şekli, işverenin kusur oranı, işçinin meslekte kazanma gücü kaybı ve gelir durumu gibi kriterler dikkate alınarak belirlenir. İşverenin açık bir ihmali varsa (eğitim eksikliği, koruyucu ekipman verilmemesi, gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması gibi) tazminat tutarı önemli ölçüde artabilir. Ayrıca işçi, hem SGK ödemelerini alabilir hem de işverene karşı ayrı bir hukuk davası açabilir. Bu nedenle sürecin uzman bir iş hukuku avukatıyla yürütülmesi hakların tam olarak alınmasını sağlar.

İş Kazası Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

İş kazası tazminat davası genellikle 1 ila 3 yıl arasında sonuçlanır. Ancak sürenin uzunluğu, bilirkişi raporlarının hazırlanma süresine, delillerin toplanmasına ve taraflar arasındaki anlaşmazlıklara bağlı olarak değişebilir. İşverenin kusur oranı, mahkemenin kararında belirleyici olur.

Davanın daha hızlı ilerleyebilmesi için işçinin olay günü tutulan tutanakları, sağlık raporlarını, tanık beyanlarını ve SGK kayıtlarını eksiksiz şekilde dosyaya sunması önemlidir. Bazı durumlarda mahkeme, ek bilirkişi incelemesi isteyebilir veya taraflara uzlaşma önerisinde bulunabilir. Eğer taraflar sulh olursa süreç çok daha kısa sürede tamamlanabilir. Ancak işverenin kusuru yüksek ve tarafların anlaşmazlığı derinse dava süresi uzayabilir. Dolayısıyla dava sürecinin doğru takibi için hukuki destek almak büyük avantaj sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

• İş kazası raporu maaştan kesilir mi?
  Hayır, maaş kesilmez. SGK 3. günden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği öder. İş kazaları, sosyal güvenlik kapsamında koruma altındadır ve işçinin gelir kaybı yaşamaması amaçlanır.
• 4 gün rapor maaştan kesilir mi?
  İlk 2 gün için ödeme yapılmaz, 3. ve 4. gün için SGK ödeme yapar. Ödeme miktarı, çalışanın günlük kazancına göre hesaplanır.
• Bir günlük rapor maaştan kesilir mi?
  1 günlük raporlarda SGK ödeme yapmaz, işverenin de ödeme zorunluluğu yoktur. Bu nedenle yalnızca 1 günlük raporlarda ücret alınmaz.
• İş kazası raporu ödemesi ne zaman yatar?
  SGK genellikle raporun e-rapor sistemi üzerinden onaylanmasından sonraki 7-10 iş günü içinde ödeme yapar. Ödemeler PTT veya tanımlı banka hesabına yatırılır.
• İş kazası sayılmayan durumlar nelerdir?
  İşe gidiş-geliş sırasında yaşanan kazalar, işveren tarafından sağlanan servis dışında gerçekleşmişse iş kazası olarak kabul edilmez. Ayrıca işçinin kendi kusuruyla işyeri dışında yaptığı kişisel faaliyetlerde yaşanan kazalar da iş kazası kapsamına girmez.
• Sigortasız işçi iş kazası geçirirse tazminat alabilir mi?
  Evet. Sigortasız işçi, hem SGK’nın yaptığı ödemelerden yararlanabilir hem de işveren aleyhine tazminat davası açabilir. İşverenin sigorta yapmaması ayrıca idari cezaya neden olur.
• İşveren iş kazasını kaç günde bildirmeli?
  İşveren, kazayı öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmek zorundadır. Geç yapılan bildirimlerde idari para cezası uygulanır.
• İş kazası geçiren işçiye işveren maaş öder mi?
  Hayır. Raporlı süre boyunca ücret SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ile karşılanır. İşveren yalnızca raporun işleyişini takip etmekle yükümlüdür.

Sonuç

İş kazaları, hem çalışan hem de işveren açısından ciddi sonuçlar doğurabileceği için sürecin doğru yönetilmesi büyük önem taşır. Kazanın meydana geldiği zamanın doğru şekilde kayıt altına alınması, raporların eksiksiz düzenlenmesi ve yasal bildirim sürelerine uyulması; hem işçinin haklarını korur hem de işverenin olası yaptırımlarla karşılaşmasını önler. Bu noktada Patron PDKS, çalışanların giriş-çıkış saatlerini, vardiya bilgilerini ve toplam çalışma sürelerini otomatik olarak kaydederek iş kazası anının belgelenmesinde güçlü bir referans oluşturur. Böylece olayın hangi vardiyada, hangi konumda ve hangi zaman aralığında gerçekleştiği net biçimde doğrulanabilir.

İş kazası sonrasında çalışan genellikle iş göremezlik raporu alır ve bu rapor günleri yıllık izinden düşülmez. Çünkü iş kazası kapsamında alınan rapor, çalışanın sağlık nedeniyle “çalışamaz durumda” olduğunu gösterir ve tamamen farklı bir hukuki statüye sahiptir. Ancak işçi, rapor süresi bittikten sonra hâlâ dinlenme ihtiyacı hissederse, isteğe bağlı olarak yıllık izin talep edebilir. Bu kullanım tamamen çalışanın talebiyle gerçekleşir; işverenin rapor günlerini yıllık izin gibi değerlendirmesi yasal olarak mümkün değildir.

İş kazası sonrası izin yönetiminin düzenli ve şeffaf biçimde takip edilmesi için şirketlerin dijital çözümler kullanması büyük avantaj sağlar. Bu kapsamda Patron PDKS Yıllık İzin Yönetimi modülü, çalışanların rapor sonrası talep edebileceği izinleri, kalan izin günlerini ve onay süreçlerini tek ekrandan yönetme imkânı sunar. Böylece rapor ve izin süreçleri birbirine karışmadan, tamamen yasal çerçevede ve kayıtlı şekilde ilerler.

Sonuç olarak; iş kazası sürecinin doğru belgelenmesi, rapor ve izin günlerinin doğru ayrıştırılması ve tüm kayıtların güvenli şekilde tutulması hem işveren hem çalışan için kritik öneme sahiptir. Dijital takip sistemleri bu süreci kolaylaştırarak, iş yerlerinde daha şeffaf, güvenli ve düzenli bir çalışma ortamı oluşturur.